Tesisat ısı yalıtımı, bina mantolama kadar önemli bir işlemdir. Bir binanın ısıtılması ve soğutulması için harcanan enerji azalmasında tesisatların ısı yalıtımı da son derece önemlidir. Bu yalıtım türü göz ardı edilemez ve sizlere yüksek miktarda enerji tasarrufu sağlar.
Tesisat Isı Yalıtımı
Bir binanın ısıtılması veya soğutulması için bir enerji harcanır. Bu enerjinin azaltılmasında tesisat ısı yalıtımı da önemli bir rol oynar. Özellikle binaların ısıtma ve soğutma tesisatlarında, ısıtılmasına ve soğutulmasına gereken olmayan mahallerden geçen bölümleri ve bu bölümlerdeki vana ve armatürler yalıtıldığı takdirde sağlanacak enerji tasarrufu çok önemli mertebelerdedir.
Bu yüzden mekanik tesisatı oluşturan boruların, tankların, depoların, klima kanallarının, vanaların ve armatürlerin, içinden geçen akışkanın sıcak veya soğuk oluşuna göre uygun özelliklere sahip ve uygun kalınlıktaki yalıtım malzemeleri ile yalıtılması gerekmektedir.Enerji kazanımı, sıcak veya soğuk olan yüzeyin büyüklüğüne, yalıtılacak olan yüzey ile ortam sıcaklıkları arasındaki farka ve ısı izolasyon malzemesinin özelliklerine bağlıdır. Bu yüzden kullanılacak olan yalıtım malzemelerinin özelliklerini ve nerelerde kullanılabileceğini çok iyi bilmek gerekmektedir.
Diğer önemli bir husus ise tesisat ısı yalıtımı malzemelerinde aranan temel özelliklerin bulunmasıdır. Bunlara örnek verecek olursak;
- Malzemenin ısı iletkenlik katsayısı önemlidir.
- Buhar difüzyon direnç katsayısı
- Yangına dayanaklı olmalıdır.
- Uygulama rahatlığı olmasıdır.
- Korozyon riskinin az olması gereklidir.
- Ekonomik olması gereklidir.
- Dayanım sıcaklığı ve malzemenin yangın sırasında çıkardığı zehirli gaz miktar dikkate alınmalıdır.
- Duman yoğunluğu da önemli maddeler arasında yer alır.
Bütün bu özellikler yalıtılacak olan tesisatin soğuk, ılık veya sıcak oluşuna göre önem kazanmaktadır. Piyasada bulunan yalıtım mantolama malzemelerinin maksimum kullanım sıcaklıkları aşağıdaki tabloda verilmiştir;
- Seramik Yünü 1800 ºC
- Kaya yünü/Taş yünü 750 ºC
- Cam Köpüğü 430 ºC
- Cam yünü 250 ºC
- Poliüretan Köpük 110 ºC
- Kauçuk Köpüğü 110 ºC
- Polietilen Köpük 95 ºC
- Expande Polistiren 80 ºC
- Extrüde Polistiren 80 ºC
- Malzeme Tmax
Binalardaki mekanik tesisat, içinden geçen akışkanın sıcaklığına göre 3 ana gruba ayrılmaktadır. Bu gruplar ve kullanılması önerilen yalıtım malzemeleri aşağıda verilmiştir. Ilık hatlarda mevcut akışkan sıcaklığının, ortam sıcaklığından daha düşük olması durumunda kullanılan cam yünü ısı yalıtım malzemesinin yüzeyine alüminyum folyo veya buhar kesici bir malzemeyle sürekli olarak kaplanmalıdır.
Tesisat Isı Yalıtımı ile Isıtma Tesisatının Yalıtımı
Binaların ısıtma tesisatı ılık hatlar sınıfına girmekte olup ısıtma tesisatlarında kullanılan ısı yalıtım malzemeleri polietilen köpük, elastomerik kauçuk köpüğü ve cam yünüdür.
Tesisat Isı Yalıtımı ile Soğutma Tesisatının Yalıtımı
Tesisat ısı yalıtım, soğuk tesisatlarda açık gözenekli ısı yalıtım malzemeleri kullanılması durumunda yoğuşmanın engellenmesi için dıştan buhar kesici bir malzeme ile kaplanması gerekir. Yeterli kalınlıkta kapalı gözenekli malzemelerle yapılan uygulamalarda ilave bir kaplamaya gerek yoktur. Yoğuşma ve korozyon oluşumu gibi yalıtımın kalitesini düşüren ve istenmeyen durumların oluşmasına engel olabilmek için yalıtım malzemesinin su buharı difüzyon direnç katsayısının (μ) yeterince yüksek olmasına, uygun yalıtım kalınlığının tespit edilmesine ve doğru uygulama detayı seçilmesine dikkat edilmelidir. Soğutma tesisatında yalıtım uygulamalarında malzemelerin bindirme aralıklarında sızdırmazlık mutlaka sağlanmalıdır. Bunun için kendinden yapışkanlı buhar kesici bantlar kullanılmalıdır. Bazı yalıtım malzemelerinin su buharı difüzyon direnç kat sayıları alfa değerleri de verilmiştir..
Tesisat Isı Yalıtımı ile Vanaların ve Armatürlerin Yalıtımı
Tesisat ısı yalıtım, vana ve armatürlerin yalıtılmaması durumunda aynı çaplı 3-4 metre boruya eşdeğer miktarda enerji kayıplarının meydana geleceği göz önünde bulundurulmalıdır. Vana ve diğer armatürlerin yalıtımları şimdiye kadar galvaniz saçtan kutu yapılarak bunların içine cam yünü ya da taş yünü doldurmak sureti ile yapılmaktadır. Fakat bu yöntem vananın bakımını zorlaştırmakta, bir sızıntı durumunda yalıtım malzemesinin özelliğini bozmakta ve uygulama güçlükleri yaratmaktadır. Günümüzde vana yalıtımları için demonte edilebilen yalıtım ceketleri imal edilmektedir. Vana ceketleri, sıcak su ve buhar gibi ısıtma sistemlerinde vana yüzeyinde olan ısı kaybını, soğutma sistemlerinde ise ısı kazancını ve yoğuşmayı önlemek amacı ile kullanılmaktadır.
Tesisat Isı Yalıtımı Yalıtım Kalınlığı
Uygun yalıtım malzemesi seçiminden sonra sira uygun yalıtım kalınlığının seçilmesine gelir. Bu seçimde önemli olan optimum yalıtım kalınlığının seçilmesidir. Bu kalınlık seçimi tesisat konusunda çalışan makine mühendislerine danışılarak yapılmalıdır.
Madde Boru ve Armatür Çapı Minimum Yalıtım Kalınlığı
Madde 1–4 belirtilen tesisat ve armatürler için duvar içinde döşeme geçişlerinde, boru kesişimlerinde, boru birleşim noktalarında, merkezi tesisat dağıtma ağında;1-4 maddelerine karşılık gelen yalıtım kalınlıklarının yarısı kadar. İç çapı 22mm’ye kadar; İç çapı 22mm’den 35mm’ye kadar; İç çapı 35mm’den 100mm’ye kadar; İç çapı 100mm’den büyük olan 20mm 30mm Boru çapına eşit 100mm
Mekanik Tesisat Sisteminin İyileştirilmesi
Mevcut binalarda çatı ve duvarlara ısı yalıtımı yapılması ve pencere sistemlerinin iyileştirilmesi ile mekanik tesisatta yapılan ısı yalıtımı sonucu binanın kışın ısı kaybı, yazın ise ısı kazancı azalacaktır. Bu ısı kaybı / kazancındaki azalmanın, binada tüketilen yakıt miktarında bir tasarruf sağlayabilmesi için ısıtma sistemi tarafından algılanabilmesi gereklidir. Bu nedenle bu binalarda var olan mekanik ısıtma veya soğutma sistemlerinin iyileştirilmesi şarttır. Bu iyileştirme aşamasındaki maddelerin uygulanmasıyla yapılabilir.
- Gaz ve sıvı yakıt yakan kazanlarda işletme döneminde yılda en az iki kez baca gazı analizi yaptırılarak, kazan-brülör ayarlarına müdahale edilmeli, sistem performansı kontrol altında tutulmalı, büyük tesislerde söz konusu kontrol periyodik ve daha sık yapılmalı, kazan-brülör sisteminin kontrolü mutlaka yapılmalıdır.
- Katı yakıt yakan kazanların ön duman kapakları, arka duman sandığı bağlantıları ile patlama kapağının amyant fitillerle basit olarak contalama suretiyle hava sızdırmaz hale getirilmesinin yanma verimine olumlu etkisi vardır.
- Katı, sıvı veya gaz kullanılan tüm kazanlarda baca gazı sıcaklığının işletmeci veya yönetici tarafından izlenebilmesi için baca gazı termometresi kullanılmalıdır.
- Merkezi ısıtma tesislerinin dış hava kompanzasyonlu otomatik kontrol sistemleriyle, bireysel ısıtma sistemlerinin de oda termostatlari veya termostatik radyatör muslukları ile donatılmaları gereklidir. Merkezi ısıtma veya klima sistemlerinde ısı geri kazanımı sağlayacak tedbirler alınmalıdır.
Tesisatlar ısı yalıtımı her ne kadar ülkemizde istenilen seviyeye ulaşmasa da zaman içerisinde talep ve istekler çoğalıyor. Tesisatların da ısı yalıtım sisteminde büyük önem taşıdığını sizlere bir kez daha belirtmek isteriz.